Δημοσίευμα της Wall Street Journal αναφέρει ότι μαίνεται ένας οικονομικός πόλεμος παράλληλος με τη σύγκρουση Ρωσίας – Ουκρανίας, δεδομένου ότι οι ρωσικές δυνάμεις, ήδη από το 2022, έχουν καταλάβει ουκρανικές καλλιεργήσιμες εκτάσεις, από τις ευφορότερες στην Ευρώπη, από τις οποίες η Ρωσία και οι εταίροι της έχουν πουλήσει σχεδόν 1 δισεκατομμύριο δολάρια σε λεηλατημένα σιτηρά σε μια αναπτυσσόμενη μαύρη αγορά.
Πρόκειται συγκεκριμένα για ένα ευρύ δίκτυο πελατών, που παρά την αυξανόμενη οικονομική πίεση επωφελούνται από το σύστημα πατρωνίας της Μόσχας σε καιρό πολέμου, συμπεριλαμβανομένου ενός ρωσικού ναυπηγείου, μιας εταιρείας που συνδέεται με την Επαναστατική Φρουρά του Ιράν και ενός επιχειρηματία της Κριμαίας που συναλλάσσεται με τη Συρία και το Ισραήλ, ενώ άλλη εταιρεία πουλά μέσω των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.
«Είναι σαν ο πόλεμος να τρέφεται μόνος του», σχολιάζει ο Pascal Turlan, νομικός διευθυντής της οργάνωσης δικαιωμάτων Project Expedite Justice, η οποία βοηθά τους Ουκρανούς εισαγγελείς να ερευνήσουν την κλοπή σιτηρών. «Το παράνομο εμπόριο φέρνει έσοδα σε ένα σύστημα πατρωνίας που χρηματοδοτείται από το Κρεμλίνο, το οποίο με τη σειρά του βοηθάει τη σύγκρουση και την κατοχή να συνεχιστεί».
Παρότι η δίνη του πολέμου παρεμποδίζει την ακριβή αποτίμηση της ρωσικής επιχείρησης, είναι βέβαιο ότι έχουν αποσταλεί απευθείας τουλάχιστον 4 εκατομμύρια τόνοι σιτηρών και άλλων προϊόντων από την κατεχόμενη Ουκρανία στις διεθνείς αγορές, αποφέροντας έσοδα ύψους 800 εκατομμυρίων δολαρίων, σύμφωνα με δήλωση του αναπληρωτή υπουργού Γεωργίας της Ουκρανίας, Markiyan Dmytrasevych. Σύμφωνα δε με την ουκρανική μη κερδοσκοπική οργάνωση Texty έχουν εξαχθεί μέσω της ξηράς ή μικρών πλοίων ποσότητες 6,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Η επιχείρηση προσλαμβάνει διάφορες μορφές σύμφωνα με αμερικανικές πηγές: Τρία πλοία χύδην φορτίου που εξάγουν μεγάλες ποσότητες παράνομων σιτηρών φαίνεται ότι ανήκουν μέσω μιας αλυσίδας εταιρικών οντοτήτων στη ρωσική κρατική United Shipbuilding Corp. που κατασκευάζει πολεμικά πλοία.
Μια ρωσική εταιρεία που πωλούσε αποκλειστικά σιτηρά από την κατεχόμενη περιοχή της Ζαπορίζια δώρισε 10 εκατομμύρια ρούβλια, ή 111.000 δολάρια, σε ένα τάγμα που πολεμά στην επαρχία, σύμφωνα με έγγραφο που περιήλθε στην κατοχή του KibOrg News, ενός ουκρανικού προγράμματος που καταγράφει τις ρωσικές δραστηριότητες οικονομικής λεηλασίας στα κατεχόμενα εδάφη.
Προσβάλλονται επίσης οι εξαγωγές σιτηρών της Ουκρανίας από τις ρωσικές δυνάμεις όπως καταγγέλλει ο Πρόεδρος Ζελένσκι.
Από το αγρόκτημα στη θάλασσα
Το αγροτικό εμπόριο της Ρωσίας ξεκινά από τα ουκρανικά αγροκτήματα. Οι ρωσικές δυνάμεις σύμφωνα με καταγγελίες εξαναγκάζουν τους αγρότες να πουλήσουν τις σοδειές τους σε τιμές χαμηλότερες της αγοράς και άλλοτε τις κλέβουν βίαια. Από τα αγροκτήματα τα προϊόντα αποστέλλονται με φορτηγά ή σιδηροδρομικώς σε λιμάνια κατά μήκος της Μαύρης Θάλασσας. Οι ρωσικές αρχές ισχυρίζονται ότι το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους έστειλαν 15 πλοία με 81.000 τόνους σιταριού στην Τουρκία από την κατεχόμενη Μαριούπολη.
Παρότι η Τουρκία απαγορεύει τα πλοία από τους κατεχόμενους τερματικούς σταθμούς της Ουκρανίας, συνεργαζόμενη με το Κίεβο ώστε να εμποδίσει το παράνομο εμπόριο, ο ουκρανός εισαγγελέας Ihor Ponochovniy ήδη παρακολουθεί από τον Ιούνο ένα τουρκικής ιδιοκτησίας πλοίο, το Usko MFU, για μεταφορά κλεμμένων σιτηρών πέρυσι από το λιμάνι της Σεβαστούπολης στην Κριμαία. Εκδόθηκε ένταλμα έρευνας και επί του σκάφους βρέθηκαν αρχεία που έδειχναν ότι είχε φύγει από τη Σεβαστούπολη τον περασμένο Νοέμβριο με προορισμό την Τουρκία μεταφέροντας 2.100 τόνους θρυμματισμένους ηλιόσπορους και καφέ σιτάρι δυνητικά αξίας μισού εκατομμυρίου δολαρίων, καθώς και ένα μήνυμα από τους διαχειριστές του πλοίου προς τον καπετάνιο καλώντας τον να αποκρύψει την προέλευση του φορτίου από την Κριμαία. Το Usko MFU κατελήφθη από τη συνοριακή δύναμη της Ουκρανίας.
Ο Μιχαήλ Γκανάγκα, πρώην επαγγελματίας παλαιστής και γιος περιφερειακού διοικητή στην Κριμαία, συγκαταλέγεται σε μια επίλεκτη ομάδα συνεργατών που επωφελήθηκαν υπό τις παρούσες συνθήκες. Σύμφωνα με τα εμπορικά και ναυτιλιακά αρχεία η Agro-Fregat LLC, την οποία ελέγχει ο Γκανάγκα παραδίδει σιτηρά από τα κατεχόμενα εδάφη σε Ισραήλ, Συρία και Ιράν.
Πίεση για διακοπή των αποστολών
Ωστόσο, η Ουκρανία, ασκώντας διπλωματική πίεση στις χώρες εισαγωγής, τα τελευταία δύο χρόνια πέτυχε η Αίγυπτος, το Ισραήλ και ο Λίβανος είτε να ακυρώσουν τις φορτώσεις, είτε να πάψουν να αγοράζουν φορτία σιτηρών, ισχυριζόμενοι ότι προέρχονται από τα κατεχόμενα.
Ας σημειωθεί ότι η Αίγυπτος αρνήθηκε ορισμένες αποστολές σιτηρών που προέρχονταν από τα ουκρανικά κατεχόμενα εδάφη. Οι σύμμαχοι της Ρωσίας, το Ιράν και η Συρία, έχουν επίσης δηλώσει ότι δεν θα συμμορφωθούν με τις κυρώσεις.
Μάλιστα η Τεχεράνη άρχισε να προμηθεύει βαλλιστικούς πυραύλους στο Κρεμλίνο ως αντάλλαγμα για ρωσικό σιτάρι.
Αγοράζει επίσης κριθάρι στην Κριμαία για 140 δολάρια τον τόνο, με έκπτωση 34% από τις τιμές της αγοράς, δήλωσε η Kateryna Yaresko, αναλύτρια στο SeaKrime, ένα μη κερδοσκοπικό πρόγραμμα στο Κίεβο που παρακολουθεί τις παράνομες μεταφορές από την Κριμαία και παρέχει πληροφορίες στις ουκρανικές αρχές.
Έμποροι από τα κατεχόμενα αναπτύσσουν διαρκώς δεσμούς με σκληροπυρηνικούς κύκλους του Ιράν, όπως ο Ιγκόρ Ρουντέτσκι, διευθυντής σε τερματικό σταθμό σιτηρών στην κατεχόμενη Κριμαία, που έχει δημοσιεύσει στους λογαριασμούς του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης φωτογραφίες του από συνάντησή του με εκπροσώπους της εταιρείας Islamic Republic of Iran Shipping Lines, η οποία υπόκειται σε κυρώσεις από τις ΗΠΑ για τη μεταφορά όπλων για λογαριασμό του Ιράν για στρατιωτικές και πυρηνικές τεχνολογίες.